Czy pracodawca może badać alkomatem? Kontrole trzeźwości w pracy
Aktualizacja 23 sierpnia 2023
Pracodawcy mają obowiązek zapewnić bezpieczeństwo swoim pracownikom oraz innym osobom przebywającym na terenie miejsca pracy. Jeżeli dochodzi do wypadku, to właśnie pracodawca ponosi odpowiedzialność za zaistniałe zdarzenie. Co dzieje się jednak w przypadku, gdy pracodawca podejrzewa, że pracownik jest pod wpływem alkoholu? Czy może wymusić na nim przeprowadzenie kontroli trzeźwości? Czy ma również prawo profilaktycznie, według własnego uznania, sprawdzać pracowników losowo? Kiedy takie badanie alkomatem w pracy jest zgodne z przepisami?
Trzeba wiedzieć, że kwestie związane z kontrolowaniem trzeźwości pracowników zostały określone w Kodeksie Pracy w 2023 roku. Ta bardzo ważna zmiana została jasno określona w Polskim prawie. Dodatkowo uregulowanie kwestii badania alkomatem w pracy określa konkretne syuacje w jakich przeprowadzenie takiej kontroli jest dozwolone. Jest to istotne, ponieważ minimalizuje samowolne działanie pracodawców w tej kwestii, a także jasno określa obowiązki pracownika w omawianym zakresie.
Czy pracodawca może badać alkomatem? Badanie alkomatem w pracy
Pracodawca może użyć alkomatu w celu sprawdzenia trzeźwości pracownika w określonych sytuacjach, z poszanowaniem jego godności i intymności. Jest to uzasadnione, gdy istnieje podejrzenie, że osoba pracująca znajduje się pod wpływem alkoholu i może to wpływać negatywnie na bezpieczeństwo pracy lub jakość wykonywanych obowiązków. Zgodnie z przepisami prawa, zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą zażądać przeprowadzenia badania trzeźwości przez uprawniony do tego organ. W przypadku wykonywania czynności, jaką jest korzystanie z alkomatu pracodawca musi zadbać o przestrzeganie procedur i standardów dotyczących jego używania oraz o zachowanie prywatności badanego podczas badania.
Warto zaznaczyć, że badanie trzeźwości przy użyciu alkomatu przez pracodawcę ma charakter wstępny i służy jedynie do wstępnego ustalenia obecności alkoholu w organizmie. Jeśli wynik badania wskazuje na możliwość obecności alkoholu, przełożony może skierować osobę zatrudnioną na bardziej szczegółowe badania krwi lub moczu, które wykonuje organ uprawniony. Pracodawca powinien stosować takie środki kontroli trzeźwości pracowników zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracy, zachowując równocześnie poszanowanie prywatności i godności pracownika. Zleceniobiorca z kolei ma prawo do uczciwego traktowania i ochrony swojej prywatności.
Kto może przeprowadzić kontrolę trzeźwości w pracy?
Kontrole trzeźwości w miejscu pracy może przeprowadzać odpowiednio uprawniona osoba. W ramach procedury kontroli trzeźwości mogą brać udział dwie strony: badany pracownik oraz osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie badania. Zatrudniony może być poddany kontroli trzeźwości w ramach działań prewencyjnych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa pracy oraz utrzymanie odpowiedniego stanu trzeźwości w miejscu pracy. Może to obejmować badanie trzeźwości pracowników w sposób rutynowy, np. na początku zmiany lub w innych określonych sytuacjach. W uzasadnionych przypadkach, gdy istnieje podejrzenie, że pracownik znajduje się pod wpływem substancji odurzających lub alkoholu i może to wpływać negatywnie na jego zdolności do wykonywania obowiązków lub na bezpieczeństwo innych zatrudnionych, kontrolę trzeźwości może przeprowadzić uprawniona osoba.
Osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie kontroli trzeźwości powinna być wykwalifikowana i mieć niezbędne uprawnienia do tego celu. Może to być pracownik wyznaczony przez pracodawcę, odpowiednio przeszkolony w zakresie przeprowadzania badań trzeźwości lub osoba z zewnątrz, np. lekarz, specjalista ds. bezpieczeństwa i higieny pracy lub przedstawiciel Państwowej Inspekcji Pracy. Ważne jest, aby kontrola trzeźwości była przeprowadzana zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, zachowując poszanowanie prywatności pracownika i przestrzegając standardów dotyczących bezpieczeństwa i poufności danych.
Warto wspomnieć, że Kodeks Pracy od 2023 roku daje prawo pracodawcom do przeprowadzania kontroli trzeźwości swoich pracowników. Pozwolenie dotyczy również badanie na obecność innych środków o działaniu podobnym do alkoholu.
Jak poinformować pracowników o badaniu trzeźwości?
Pracodawca ma obowiązek poinformować pracowników, którzy są objęci badaniem trzeźwości, o planowanym wprowadzeniu takiej kontroli. Przekazanie informacji powinno odbyć się w sposób, który jest przyjęty w danym zakładzie pracy i umożliwia efektywne dotarcie do wszystkich zatrudnionych firmy. Zgodnie z przepisami, pracodawca poinformować pracowników o badaniu trzeźwości powinien najpóźniej na 2 tygodnie przed planowaną kontrolą. Sposób przekazania informacji może być różny w zależności od zakładu pracy. Może to obejmować rozesłanie pisemnego zawiadomienia, umieszczenie ogłoszenia na tablicy ogłoszeń w miejscu pracy, wysłanie wiadomości e-mail. Również inne metody komunikacji wewnętrznej, które są stosowane w danym przedsiębiorstwie będą odpowiednie. Ta kwestia nie jest jednoznacznie określona przez prawo, a pracodawcy mają dowolność w tej kwestii. Ważne jest jednak aby informacja o badaniu trzeźwości w zakładzie pracy została przedstawiona odpowiednio wcześniej – jak wcześniej wspomniano – w jasny i zrozumiały dla wszystkich sposób.
Ważne jest, aby informacja o badaniu trzeźwości w pracy była klarowna i dostarczała pracownikom istotnych informacji dotyczących badania trzeźwości, takich jak cel kontroli, sposób przeprowadzenia badań, terminy, zasady poufności danych oraz ewentualne konsekwencje dla pracowników, które mogą wynikać z wyników badania. Pracodawca powinien również zapewnić, że informacja dotrze do wszystkich objętych badaniem, w tym także do tych, którzy mogą być nieobecni w miejscu pracy w momencie przekazania informacji. Ważne jest, aby pracownicy mieli możliwość zapoznania się z informacją i zadawania ewentualnych pytań dotyczących procedury badania trzeźwości. Poinformowanie pracowników o badaniu trzeźwości jest istotne dla zapewnienia przejrzystości procesu, poszanowania ich praw i zachowania dobrej komunikacji między pracodawcą a pracownikami.
Kiedy pracodawca może użyć alkomatu?
Pracodawca może skorzystać z alkomatu lub innego urządzenia do badania trzeźwości w sytuacji, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu. Tego rodzaju badanie ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa w miejscu pracy oraz ochronę zdrowia i życia wszystkich zatrudnionych. Może zdecydować się na przeprowadzenie badania trzeźwości, gdy istnieją okoliczności wskazujące na to, że pracownik może być niezdolny do wykonywania swoich obowiązków z powodu spożycia alkoholu. Przykładowe sytuacje, które mogą uzasadniać przeprowadzenie takiego badania, to wyraźne objawy nietrzeźwości, nietypowe zachowanie, odurzenie alkoholowe w miejscu pracy lub podejrzenie spożycia alkoholu na podstawie wiarygodnych informacji.
W przypadku uzasadnionego podejrzenia pracodawca ma prawo zatrzymać pracownika od wykonywania swoich obowiązków do czasu przeprowadzenia badania trzeźwości. Badanie powinno być przeprowadzone w sposób zapewniający poszanowanie godności i prywatności. Z reguły badanie trzeźwości przy użyciu alkomatu jest jednym z narzędzi stosowanych w celu ustalenia obecności alkoholu w organizmie. Warto podkreślić, że takie badanie trzeźwości powinno być przeprowadzane zgodnie z przepisami prawa oraz z poszanowaniem praw pracownika, który ma prawo do uczciwego i rzetelnego postępowania ze strony pracodawcy, a wynik badania trzeźwości powinien być traktowany jako poufna informacja, zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych.
